در نسخه دکتر نوشته بود این کپسول را باید هر 8 ساعت یک عدد بخوریم. باید دو ساعت پیش آن را می خوردیم. یادمان رفت! حالا چه باید بکنیم؟ اگر با فراموش کردن مصرف دارو در یک نوبت مواجه شدیم، راه چاره چیست؟ 

بیش از 80 درصد بیماران ممکن است مصرف یک نوبت داروی خود را گاهی فراموش کنند. این درصد خیلی بالاست. به همین دلیل، بیماران انتظار دارند پزشکان و داروسازان هنگام تجویز یا تحویل دارو به بیمار بگویند در صورت فراموشی یک دوز دارو چکار کنند. 

تقریبا همه دارو همراه با یک بروشور به بیمار ارائه می شوند. در این بروشور باید حتما یک بخش گنجانده شود که در آن راهکار لازم در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو درج شده باشد.  

چرا بیماران نمی دانند اگر یک نوبت دارو یادشان رفت چه کنند؟ 

پزشکان به خوبی می دانند درصد بالایی از بیماران ممکن است یک نوبت داروی خود را فراموش کنند. در طبابت این که یک بیمار مصرف دارو یادش برود و از پزشک کسب تکلیف کند، امری بسیار شایع است. اما این اشتباه از سوی بیمار سهوی است نه عمدی! 

در یک پژوهش که درباره مصرف دارو توسط بیماران انجام شد، 90 درصد بیماران گفتند رویکرد نسبت به فراموشی دارو برای آنها یکی از اطلاعات بسیار مهم یا مهم محسوب می شود. فقط یک درصد بیماران گفتند که این اطلاعات اصلا برای آنها اهیمت ندارد. این در حالی است که کمتر از 50 درصد بیماران به چنین اطلاعاتی درباره داروی خود دسترسی دارند. 

پزشکان و داروسازان تاکید بسیار زیادی دارند که بیمار به طور کامل دوره درمانی خود را به پایان برساند. آیا می دانید فراموشی یک دوز دارو و ندانستن این که حالا چه باید کرد، گاهی به طور کلی باعث قطع مصرف دارو شده است؟ بنابراین اهمیت فراوانی دارد که به بیماران در این زمینه اطلاعات لازم داده شود. 

برای فراموشی مصرف دارو چه توصیه ای وجود دارد؟ 

همان طور که گقتیم احتمال این که مصرف دارو یادمان برود، زیاد است. بنابراین در قدم نخست از پزشک یا داروساز در هنگام تجویز یا تحویل دارو بخواهیم به ما توضیح دهند که اگر یک نوبت دارو یادمان رفت چه باید بکنیم. آیا تا یادمان آمد یکی بخوریم یا این که آن را ندیده بگیریم و سر ساعت بعدی دارو مصرف کنیم؟ 

نباید همه‌ی توقع جبران فراموشی مصرف دارو به گردن کادر درمان باشد. ما هم به عنوان بیمار وظیفه داریم طوری برنامه ریزی کنیم که مصرف دارو یادمان نرود. روی موبایل خود یادآوری بگذاریم یا از هر روشی برای فراموش نکردن دارو استفاده کنیم.  

اما شاید داروسازی ها در این زمینه بیشتر باید دقت کنند. داروسازی ها باید حتما به صورت مکتوب در بروشور همراه دارو بنویسند که با فراموشی مصرف دارو چه کنیم. در بروشور دارو باید یک بخش قرار بگیرد با این عنوان که: «اگر یک دوز دارو فراموش شد، چه باید بکنیم؟» در این بخش باید با دقت بالا توضیح داده شود که در صورت فراموشی مصرف دارو در حالات گوناگون، بیمار باید چگونه رفتار کند. 

توصیه های پس از فراموشی مصرف دارو به چه عواملی بستگی دارد؟ 

دو بیمار را در نظر بگیریم. هر دو به یک بیماری مبتلا هستند. شدت علائم یکی از آنها بسیار شدید است و دیگری علائم خفیفی دارد. آیا توصیه های مربوط به فراموشی دارو در این دو نفر باید یکسان باشد؟ 

همان گونه که متوجه شدید، وقتی بیماران یک نوبت داروی خود را فراموش می کند، همیشه نمی توان با یک راه حل با این مشکل مواجه شد. راه حل مربوط به فرموشی مصرف دارو به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله: 

• نوع بیماری 

• شدت علائم بیماری یا به طور کلی شدت بیماری 

• خصوصیات داروی مصرفی 

• تعداد دوزهای دارو که فراموش شده اند 

تاثیر نوع بیماری در توصیه های پس از فراموشی داروی مصرفی 

برخی بیماری ها وجود دارند که برای کنترل مناسب آنها لازم است سطح غلظت خونی دارو در محدوده نسبتا ثابتی باشد. به عنوان نمونه، صرع و مشکلات لخته خون و آمبولی (حرکت لخته خون در طول رگ های بدن) زمانی به خوبی کنترل می شوند که داروی ضدصرع یا داروی کاهش دهنده احتمال لخته خون به طور منظم مصرف شوند.  

اما در مورد برخی از بیماری ها فراموشی یک نوبت از دارو تاثیر چندانی در کنترل بیماری، به طور کلی ندارد. به عنوان نمونه، پرفشاری خون و اختلال چربی خون در این گروه از بیماری ها قرار دارند. اگر یک نوبت داروی کاهنده فشار خون یا کنترل چربی خون یادمان رفت، به طور معمول در کنترل بیماری اتفاق غیرمترقبه ای نمی افتد. 

تاثیر خصوصیات دارو در توصیه های پس از فراموش کردن مصرف دارو 

پزشکان و داروسازان می دانند که با قطع دارو، غلظت خونی تقریبا همه داروها پس از گذشت مدت زمان چهار یا پنج نیمه عمر، به صفر می رسد. نیمه عمر دارو مدت زمانی است که در آن غلظت خونی دارو نصف می شود. بنابراین پزشکان و داروسازان با دانستن نیمه عمر داروی مصرفی بهتر می توانند توصیه کنند که اگر مصرف یک دوز دارو یادمان رفت، چه کنیم. 

اگر نیمه عمر داروی مصرفی طولانی باشد، فراموش شدن مصرف یک دوز مشکل جدی پیش نمی آورد. دارویی که نیمه عمرش کوتاه است ممکن است با فراموش شدن یک دوز اثر درمانی اش محو شود، البته به صورت موقت.  

بنابراین تفاوت داروها می تواند در توصیه های متفاوتی را در صورت فراموشی یک نوبت به همراه داشته باشد. 

چندین نوبت مصرف دارو را فراموش کردم، چه کنم؟ 

فراموش کردن چند نوبت دارو با فراموشی یک نوبت آن تفاوت دارد. برخی داروها برای رسیدن به غلظت درمانی در خون دوباره باید به صورت دوز یکباره مصرف شوند. به عنوان مثال دیگوکسین (داروی نارسایی قلبی) چنین خصوصیتی دارد.  

چکیده راه حل ها در صورت مواجهه با فراموشی یک نوبت مصرف دارو 

در بیشتر بیماران فراموشی مصرف دارو برای فقط یک نوبت تاثیر قابل توجهی در نتیجه درمان ندارد. با وجود این، در صورت فراموش شدن دارو رویکرد بیمار به عوامل مختلفی بستگی دارد. به همین دلیل، پزشک معالج یا داروساز بهترین کسی است که می تواند به این پرسش بهترین پاسخ را ارائه نماید. 

با وجود این اگر یک دوز دارو یادمان رفته است، به پزشک و داروساز دسترسی نداریم، در بروشور دارو هم هیچ توصیه ای در این رابطه ذکر نشده است، چه کار کنیم؟ 

• اگر یک یا چند نوبت مصرف دارو را فراموش کرده اید، از زمانی که یادتان آمد مصرف دارو را در زمان عادی و به اندازه عادی طبق تجویز پزشک ادامه دهید. همچنین از مصرف مقدار بیشتر دارو به عنوان جبران نوبت فراموش شده بپرهیزید. 

به کار بستن توصیه عمومی بالا هم از اضطراب بیمار می کاهد، هم به طور معمول با عوارض و خطرات بیشتری برای بیمار همراه نیست.