عوارض دهانی شیمی درمانی و اورولیموس را چگونه کنترل کنیم؟ 

  1. صفحه اصلی
  2. مقالات سلامت
  3. عوارض دهانی شیمی درمانی و اورولیموس را چگونه کنترل کنیم؟ 
 
امروزه سرطان در بسیاری از موارد قابل درمان است به خصوص اگر زود تشخیص داده شود. اما درمان سرطان اصلا آسان نیست. در کنار وقت و هزینه و فشار روانی که درمان سرطان دارد، این درمان عوارض هم دارد. یکی از عوارض شیمی درمانی یا درمان هدفمند مانند تجویز قرص اورولیموس، عوارض دهانی و التهاب مخاط دهان است. در این مقاله به این عارضه و روش پیشگیری و کاهش آن می پردازیم. 
عارضه دهانی شیمی درمانی یا اورولیموس چیست؟ 
یکی از عوارض شایع ناشی از شیمی درمانی یا قرص اورولیموس التهاب مخاط دهان است. درصد شیوع این عارضه در گروه های متفاوت، بسیار مغیر است. به عنوان نمونه، نزد بیمارانی که دوزهای بسیار بالای شیمی درمانی دریافت می کنند، تقریبا همه بیماران دچار التهاب مخاط دهانی یا به اصطلاح پزشکی oral mucositis می شوند.  
متاسفانه این عارضه فقط به بیماران دریافت کننده شیمی درمانی و اورولیموس محدود نمی شود. بیمارانی که پرتودرمانی یا همان رادیوتراپی سر و گردن برای آنها انجام می شود هم ممکن است دچار این عارضه شوند. اگر بیمار به طور همزمان هم شیمی‌درمانی شود و هم رادیوتراپی سر یا گردن دریافت کند، احتمال عارضه دهانی باز هم بیشتر می شود.  
علت بروز عارضه دهانی شیمی درمانی یا اورولیموس 
در برخی افراد، سلول های پوشش داخلی دهان که به آن مخاط دهان گفته می شود، یا سلول های زیرین این لایه با مواد دارویی واکنش التهابی نشان می دهند. در واقع همین واکنش التهابی ناشی از تماس سلول های مخاطی دهان با داروهای ضدسرطان، باعث قرمزی مخاط دهان می شود.  
به تدریج و با ادامه درمان ضدسرطان، التهاب هم بیشتر می شود. التهاب بیشتر باعث از بین رفتن برخی از سلول های پوشاننده داخل دهان و در نتیجه، ایجاد زخم دهان می شود.  
علائم عارضه دهانی ناشی از شیمی درمانی یا اورولیموس 
همان طور که در بالا اشاره شد با آغاز التهاب در مخاط دهانی علائم این عارضه به صورت قرمزی آغاز می شود. مهم ترین علائم عارضه دهانی درمان سرطان به شرح زیر هستند: 
  • قرمزی مخاط دهان 
  • زخم دهان 
  • درد دهان و مخاط دهان 
متاسفانه دردناکی مناطق ملتهب دهان بیمار باعث ایجاد علائم بیشتری می شود مانند: 
  • دشواری در بلع غذا و مایعات که گاهی باعث سوءتغذیه می گردد 
  • مشکلات در تکلم و حرف زدن 
اما خود التهاب مخاط دهانی می تواند باعث ایجاد عوارض ثانویه شود. احتمال بروز عفونت ویروسی و باکتریال بر روی مخاط ملتهب دهان بسیار زیاد است. همچنین التهاب مخاط دهان ناشی از شیمی درمانی یا مصرف اورولیموس می تواند باعث فعال شدن ویروس های خفته و بروز تبخال (عفونت ناشی از ویروس هرپس) شود. 
متاسفانه با شدت یافتن علائم التهاب مخاطی دهان، کیفیت زندگی افراد تحت شیمی درمانی به شدت کاهش می یابد. بنابراین باید با جدیت برای پیشگیری و درمان این عارضه اقدام کرد. 
پیشگیری از عارضه دهانی ناشی از شیمی درمانی یا اورولیموس 
راهکارهای بالینی و اطلاعات حاصل از پژوهش های معتبر علمی نشان می دهد که مراقبت از بهداشت دهان و دندان پیش از آغاز شیمی درمانی یا با آغاز مصرف اورولیموس زیر نظر یک دندانپزشک می تواند از میزان بروز و شدت علائم التهاب مخاطی دهان به طور معنی داری کم کند.  
بنابراین پیشنهاد می شود برای پیشگیری از بروز عارضه دهانی، پیش از آغاز شیمی درمانی یا مصرف اورولیموس یا در اسرع وقت با آغاز درمان ضدسرطان به دندانپزشک مراجعه شود. دندانپزشک کارهای زیر را برای فرد باید انجام دهد: 
  • جرمگیری دندان توسط دندانپزشک 
  • بروساژ دندان ها توسط دندانپزشک  
  • آموزش روش درست مسواک زدن 
  • آموزش روش صحیح پاکیزه کردن زبان 
  • آموزش شیوه درست استفاده از دهانشویه ضدعفونی کننده مانند دهانشویه کلرهگزیدین 
به طور معمول، دندانپزشک توضیح کامل می دهد که چگونه مسواک بزنیم تا دندان ها تمیزتر باشند. پاکیزه کردن زبان هم برای پیشگیری از بروز عارضه دهانی ناشی از درمان ضد سرطان موثر است.  
اما دهانشویه های بسیار گوناگونی در داروخانه ها موجود است. در پژوهش ها هم روی دهانشویه های حاوی مواد متعدد کار شده است. کلرهگزیدین و بنزتونیوم کلراید دو ماده ای هستند که دهانشویه آنها مورد بررسی قرار گرفته اند. همچنین استفاده از آب نمک رقیق کمک کننده بوده است. در برخی از کشورها دهانشویه هایی حاوی نمک و گلیسیرین وجود دارد. گلیسیرین موجود در این دهانشویه ها باعث باقی ماندن نمک برای مدت بیشتر در مخاط دهان می شود.  
درمان عارضه دهانی اورولیموس یا شیمی درمانی  
برای درمان عارضه دهانی ناشی از مصرف اورولیموس یا شیمی درمانی همچنان باید مراقبت های دهان و دندان را زیر نظر دندانپزشک ادامه داد. در این موارد، پاکیزه کردن دیواره های جانبی حفره دهانی از سلول های مرده ناشی از التهاب مخاطی دهان هم به فهرست آموزش ها افزوده می شود. برای درمان این عارضه همچنین می توان از داروها هم استفاده کرد. 
پماد مخاطی حاوی کورتیکواستروئید (کورتون) در درمان زودهنگام التهاب مخاطی دهان بسیار مفید است. در ایران پماد چشمی بتامتازون بهترین پماد مخاطی تلقی می شود که به این منظور قابل استفاده است. این پماد فقط با نسخه پزشک قابل تهیه است. اگر به محض قرمز شدن مخاط دهان از این پماد استفاده شود، احتمال پیشرفت این عارضه کاهش خواهد یافت.  
داروهای ضدالتهاب هم ممکن است در درمان این عارضه نقش داشته باشند. به همین دلیل پزشک یا دندانپزشک ممکن است برای کاهش درد دهانی از یک سو و همچنین کاهش التهاب داروهای ضدالتهاب خوراکی مانند ایبوپروفن تجویز نماید. همچنین استفاده از بیحس کننده های موضعی در دهان هم کاربرد دارد اما تاثیر آنها کوتاه مدت است. 
استفاده از یخ هم می تواند باعث کاهش علائم التهاب دهان شود. به برخی از بیماران توصیه می شود سی دقیقه پیش از آغاز شیمی درمانی در دهان خود یخ نگه دارند. البته تاثیر این نوع درمان آن چنان چشمگیر نبوده است.  
 

عوارض دهانی شیمی درمانی و اورولیموس را چگونه کنترل کنیم؟ 

عوارض دهانی شیمی درمانی و اورولیموس را چگونه کنترل کنیم؟ 
مقالات سلامت
فهرست